انواع متغیرها

برای تقسیم بندی متغیرها روش های مختلفی وجود دارد که در اینجا به شرح دو روش آن میپردازیم:

تقسیم بندی متغیر ها بر اساس ویژگی های متغیر (ماهیت)

1- متغیر کمی: متغیر کمی متغیری عددی (قابل اندازه گیری) است که میتواند گسسته و یا پیوسته باشد. در حالت پیوسته، متغیر میتواند تمامی اعداد حقیقی بین دو عدد را داشته باشد مثلاً قد، وزن، سن که بین هر دو عدد آن، اعداد دیگری وجود داشته باشند.

• در متغیر کمی گسسته، داده ها فقط از اعداد شمارش پذیر تشکیل می شوند و بین آنها اعداد دیگری قرار نمیگیرد مثل بعد خانوار، تعداد دندانها، تعداد فرزندان که بین مقادیر آن، عدد دیگری قرار نمی گیرند.

2- متغیر کیفی: متغیر کیفی متغیری است که به حالات مختلف متغیر اشاره دارد. به عبارت دیگر در یک متغیر کیفی، عمدتاً واحدهای (افراد) مورد مطالعه به گروههایی (طبقاتی) تقسیم می شوند. متغیرهای کیفی به دو نوع اسمی و رتبه ای تقسیم بندی میشود.

• در متغیر کیفی اسمی طبقات مختلف متغیر نسبت به هم برتری نداشته و هم تراز می باشند. مثلاً گروههای خونی، رنگ چشم، رنگ پوست از این نوع هستند.
• در مورد متغیر رتبه ای علاوه بر نام گذاری رده های متغیر، می توانیم آنها را مرتب نموده، تقدم و تأخر آنها را مشخص کنیم. به عنوان مثال درجه گواتر که به صورت 0، 1، 2 و 3 مشخص می شود. عدد صفر به معنی نداشتن گواتر، عدد یک به معنی گواتر خفیف و اعداد دو و سه درجات شدیدتر گواتر را نشان می دهند مثال دیگر شدت درد است که به صورت عدم وجود درد، درد خفیف، درد متوسط و شدید دسته بندی می شود.

تقسیم بندی متغیرها بر اساس اهداف تحقیق (نقش متغیر در مطالعه)
1- متغیر مستقل: متغیری است که محقق تأثیر آن را بر سایر متغیرها مورد سنجش قرار میدهد. به عنوان مثال در طرح "تعیین ارتباط مصرف OCP با وقوع ترومبوآمبولی"، متغیر مصرف OCP متغیر مستقل میباشد.

2- متغیر وابسته: متغیری است که متغیر مستقل بر روی آن اثر می کنند. به عنوان مثال در طرح فوق متغیر وقوع ترومبوآمبولی به عنوان متغیر وابسته شناخته میشود.

3- متغیر زمینه ای یا دموگرافیک: برخی از متغیرها در مطالعه وارد میشوند برای آنکه به وسیله آنها بتوانیم جامعه مورد مطالعه را توصیف نموده و وضعیت آنها را به خواننده بشناسانیم. متغیرهای مانند سن، جنس، تحصیلات، شغل، محل سکونت و ... که اغلب ویژگیهای گروه مورد مطالعه را مشخص مینمایند، از این دسته اند. این متغیرها در فرضیات تحقیق، نقشی ندارند ولی در مطالعه جمع آوری می شوند.

4- متغیر مداخله گر: متغیری است که بر روی رابطه علت و معلولی بین دو یا چند متغیر تأثیر میگذارد و باعث قوی یا ضعیف شدن رابطه بین متغیرها از حد واقعی آنها میشود.