ویژگی‌ها صرفاً در مقوله‌ها رده‌بندی می‌شوند بی‌آنکه هیچ رابطه ریاضی بین مقوله‌ها ضرورت داشته باشند.

کدگذاری کردن مثل شاد و غمگین

ممكن است به هریك از طبقات عددی اختصاص یابد اما باید دانست كه اعداد اسمی از نظم و ترتیب اعداد طبیعی پیروی نمی كنند و فاقد هرگونه ارزش كمی بوده و تابع قواعد ریاضی نیستند.این اعداد در واقع كد آن طبقات هستند

مثال

وقتی افراد از نظر وضعیت ازدواج به چهار طبقه : مجرد، متاهل ، طلاق گرفته و همسر مرده طبقه بندی می كنند، تعریف عملیاتی هرطبقه به ترتیب عبارتست از كسی كه هنوز ازدواج نكرده( مجرد) ، كسی كه یك یا چند بار ازدواج كرده و درحال حاضر همسر قانونی دارد( متاهل)، كسی كه از همسر خود جدا شده و در حال حاضر همسر ندارد.( طلاق گرفته) و بالاخره كسی كه همسر او فوت كرده و در حال حاضر مجرد است.( همسر مرده).طبقاتی كه در بالا ذكر شده ممكن است به این صورت كد گذاری شود: مجرد(1) متاهل(2) طلاق گرفته(3) و همسر مرده(4) . بدیهی است كه در اینجا نمی توان گفت كسی كه از نظر (وضعیت تاهل) در طبقه (2) است. صفت مورد مطالعه وی دو برابر كسی است كه در طبقه (1) قرار دارد.

مقیاس ترتیبی یا رتبه‌ای

در مقیاس رتبه ای نه تنها تفاوت كیفی متغیر ها مشخص می شود.( مانند مقیاس اسمی) بلكه برتری و یا كمتری مقدار ودرجه ، صفت مورد بررسی نیز نشان داده می شود. بدین معنا كه افراد مورد مطالعه از نظر صفت مورد نظر، از بیشترین تا كمترین مقدار آن صفت درجه بندی و مرتبه هر فرد نسبت به دیگران مشخص می شود.

مثال

پنج ویژگی زیر را در مورد یك شغل بر حسب درجه اهمیت آن ها رتبه بندی كنید. برای مهم ترین عنصر عدد1 را در نظر بگیرید و آن ها را به ترتیب با اعداد 1و2و3و4و5 رتبه بندی كنید.

1- ایجاد ارتباط با دیگران

2- به كارگرفتن مهارت های مختلف

3- انجام كل كار از ابتدا تا انتها

4- خدمت به دیگران

5- كاركردن به صورت مستقل

این مقیاس نه تنها می تواند تفاوت میان مقوله ها رامشخص كند ، بلكه ترتیب تفاوت ارجحیت هر مقوله را از نظر پاسخگویان مشخص می سازد.اما به هر حال مقیاس ترتیبی قادر به تعیین مقدار تفاوت بین رتبه های داده شده نیست.به طور مثال در ویژگی های شغل ، اولین ویژگی ترجیحی ممكن است با تفاوت جزئی از دومین ترجیح مشخص شده باشد. در حالی كه سومین ویژگی شاید با تفاوت بسیار زیاد نسبت به چهارمی مشخص شده باشد.

مقیاس فاصله ای

این مقیاس از مقیاس های قبلی كامل تر است.در این نوع اندازه گیری ، نه تنها افراد از نظر صفت مورد مطالعه طبقه بندی می شوند و رتبه هر فرد تعیین می شود بلكه تفاوت هر فرد از فرد دیگر را نیز می توان تعیین كرد.در این مقیاس به ما اجازه می دهد. میانگین و انحراف معیار پاسخ های مرتبط با متغیر های مختلف را محاسبه كنیم.به عبارت دیگر این مقیاس نه تنها قادر است افراد را با توجه به خصوصیت مشخصی گروه بندی كند و رتبه ها را درون گروه های مشخص سازد ، بلكه قادر است مقدار این تفاوت را اندازه گیری و تفاوت بین اشخاص را مشخص سازد.

مثال

اگرمثلا حسابداران فكر كنند كه (1) برای آن ها مهمتر آن است كه شغلی را داشته باشند كه مهارت های متعددی را طلب می كند تا اینكه كاری را از ابتدا تا انتها انجام دهند و (2) برای آن ها مهمتر آن است كه به مردم خدمت كنند تا به طور مستقل و تنها شغل خود را انجام دهند ، آن گاه مقیاس فاصله ای قادر است به مانشان دهد آیا ترجیح اولی قوی تر است یا دومی ؟ برای انجام این عمل باید مقیاس از حالت ترتیبی به حالت فاصله ای تغییر داده شود به طوری كه پنج نقطه برروی مقیاسی كه مقدار اهمیت هریك از پنج ویژگی شغلی را نشان می دهد پدید آید.

فرصت های زیر كه در شغل وجود دارد برای من اهمیت دارند.

الف: تماس با دیگران

1- كاملا مخالفم 2- مخالفم 3- نظری ندارم 4- موافقم 5- كاملا موافقم

ب: به كارگیری مهارتهای مختلفی

1- كاملا مخالفم 2- مخالفم 3- نظری ندارم 4- موافقم 5- كاملا موافقم

ج : اتمام یك وظیفه از ابتدا تا انتها

1- كاملا مخالفم 2- مخالفم 3- نظری ندارم 4- موافقم 5- كاملا موافقم

مقیاس نسبی

خصوصیات ممتاز مقیاس نسبی داشتن نقطه ای دقیق برای شروع است كه آن را صفر مطلق می نامیم و از این رو ، نارسایی نقطه دلخواه برای شروع در مقیاس ترتیبی را جبران می كند. صفر مطلق مقیاسی معنا دار در یك مقیاس اندازه گیری است. این مقیاس قوی ترین مقیاس اندازه گیری بین چهار مقیاس موجود است.

مثال

قبل از پیوستن به این سازمان در چند سازمان كاركرده اید؟

لطفا تعداد فرزندان خود را مشخص كنید.

.....زیر سه سال

......بین سه سال تا 6 سال

........بالای 6 سال و زیر 12 سال

......12 سال یا بالاتر از 12 سال

مثال مقیاس اسمی:

متغیر جنس : 1- مرد 2- زن

متغیر نوع معلولیت : 1- جسم 2- ذهنی 3- روانی 4- حسی

مثال مقیاس رتبه ای:

متغیر تحصیلات : 1- بیسواد 2- خواندن و نوشتن 3- ابتدائی 4- راهنمایی 5- متوسطه

متغیر میزان ناتوانی : 1- جزئی 2- کم 3- متوسط 4- زیاد 5- شدید

مثال مقیاس فاصله ای:

دمای هوا ، میزان شنوائی( بر حسب دسی بل)

مثال مقیاس نسبتی:

قد

وزن

میزان کلسترول